Оддел за гранични работи и миграции

Помошник директор во Одделот за гранични работи и миграции
Ивона Стефановска

ИСТОРИЈАТ

Обезбедувањето на државната граница по осамостојувањето на Република Северна Македонија ја извршуваше посебна гранична единица на Армијата на Република Северна Македонија. Со оглед на евроатлантските аспирации на нашата држава, беше потребно да се напушти дотогашниот систем на обезбедување на државната граница, односно да се примени европскиот систем на Интегрирано гранично управување. За таа цел во октомври 2003 година од страна на Владата на Република Северна Македонија беше усвоена Национална стратегија за интегрирано гранично управување.

Имплементацијата на  националната  стратегија започна на 7 мај 2004 година кога надзорот на границите меѓу граничните премини, т.н. зелена линија и сина линија на езерата и контролата на преминување на државната граница кон Република Грција го превзеде Министерството за внатрешни работи - Граничната полиција. По ова следеше етапно превземање на надлежностите и тоа:

- на 1 септември 2004 година кон Република Бугарија,

- на 20 декември 2004 година кон тогашна Србија и Црна Гора, и

- на 29 август 2005 година кон Република Албанија.

Со превземањето на надлежносите од Граничната полиција почна надградување на системот за Интегрирано гранично управување со преструктуирање на персоналните, административните и материјалните капацитет според стандардите на Европската Унија кои се однесуваат на гранични проверки и граничен надзор.

Со преструктуирањето започна сосема нов процес на обуки на целокупниот персонал, набавка на нови совремни технички ситеми и средства за спроведување на гранични проверки и граничен надзор.

За таа цел, во Центрите за обука на ЕУ се упатуваа на едукација полициски службеници од сите нивоа, се воведуваа во употреба нови опитичко - електронски средства, теренски возила, брзи чамци за надзор на езерските води и др.

Со етаблирањето на Граничната полиција на сите нивоа: стратешко, оперативно и локално, како и со вкучување на други минстерства и агенции во Интегрираниот систем на гранично управување, Република Македонија доби соверемен национален безбедносен сегмент способен да одговори на сите предизвици од граничната безбедност на Република Северна Македонија, но и безбедноста и борбата со прекуграничниот криминал со земјите во регионот и во Европската Унија.

Организациона поставеност и надлежности

Секторот за гранични работи и миграции е посебен организационен облик во составот на Бирото за Јавна Безбедност при Министерството за внатрешни работи (МВР), кој има следниве надлежности:

• Постојано усовршување на методологијата за управување со безбедноста на границите, борба против прекуграничниот криминал, меѓународна и интерагенциска соработка со други субјекти во Интегрираниот систем за гранично управување;

• Учествување во решавање на меѓугранични спорови со соседните држави;

• Учествување во развој и надградба на концепти за спроведување на визниот режим на Република Северна Македонија со други држави;

• Развивање концепти за превенција на граничните работи во партнерство со заедницата и граѓаните;

• Координација на активности со меѓународни организации и агенции за реализација на оперативни планови и акции во борба против прекуграничниот криминал;

• Изградба на единствен систем за обуки компатибилен со концептот на обуки во Европската Унија, преку Европската агенција за безбедност на надворешните граници (ФРОНТЕКС);

• Етаблирање на административни, кадровски и материјални капацитети за регулирање на престојот на странци, реадмисија и прием на странци во посебен Прифатен центар;

• Изградба на систем за национална меѓуагенциска соработка во областа на граничните работи;

• Вршење анализи на закани по националната безбедност и проценка на ризиците кои можат да влијаат врз безбедноста на границите;

• Надградба на системот за гранични проверки и надзор на границата според стандардите на Европската агенција за безбедност на надворешните граници – ФРОНТЕКС.

На стратешко ниво функционира и Мобилна единица за сузбивање на прекуграничниот криминал и компензаторни мерки, со следниве задачи:

• Покривање на границата на Република Северна Македонија со мобилни тимови кои дејствуваат од граничната линија во длабочина на територијата;

• Извршување компензаторни мерки во длабочина за справување со прекуграничниот криминал;

• Справување со други видови криминал.

Регионалните центри за гранични работи се посебен организационен облик во составот на Бирото за Јавна Безбедност – МВР. Надлежностите се географски поделени според границите со соседните држави:

• Регионален центар за гранични работи – Север, кој ги покрива границите кон Република Косово и Република Србија;

• Регионален центар за гранични работи – Исток, кој ги покрива границите кон Република Бугарија и делот од Беласица кон Република Грција;

• Регионален центар за гранични работи – Југ, кој ги покрива границите кон Република Грција, вклучително и водите на Преспанското Езеро;

• Регионален центар за гранични работи – Запад, кој ги покрива границите кон Република Албанија.

Регионалните центри координираат мерки и активности со локалните единици за гранично работење во својот состав, како и меѓу другите Регионални центри за гранични работи, особено за активности поврзани со транзициски прашања на граничното работење меѓу различните граници.

Покрај ова, организациски се поставени и посебни Полициски станици за гранични проверки и граничен надзор, и тоа:

За гранични проверки на:

• 16 гранични премини наменети за патен сообраќај;

• 3 гранични премини наменети за железнички сообраќај;

• 2 гранични премини наменети за воздушен сообраќај.

Полициските станици вршат комбинирани задачи од гранични проверки и граничен надзор меѓу граничните премини, односно на т.н. зелена линија и сина линија на езерата. Некои од полициските станици се исклучиво надлежни за граничен надзор на зелената и сината гранична линија на езерата.

На локално ниво, воспоставен е систем на координирани и комбинирани мешани патроли заедно со соседните гранични служби на: Република Косово, Република Србија, Република Бугарија и Република Албанија.

За поуспешна размена на податоци за прекуграничниот криминал со државите со кои се воспоставени овие патроли, постојат и Заеднички канцеларии за контакт на граничните премини: Табановце кон Република Србија, Деве Баир кон Република Бугарија и Ќафасан кон Република Албанија.

Вкупната должина на државната граница на Република Северна Македонија со соседните држави – Албанија, Грција, Бугарија, Србија и Косово – изнесува 897.483 метри.

Поставени се 16 гранични премини за патен сообраќај, три за железнички и два за воздушен сообраќај (види табела во прилог).

Поединечно, должината на државната граница со соседните земји е:

• Кон Република Косово – 179.661 метар;

• Кон Република Србија – 102.492 метри;

• Кон Република Бугарија – 172.846 метри;

• Кон Република Грција – 256.392 метри;

• Кон Република Албанија – 186.092 метри.